De elementen

De vier elementen, aarde, water, lucht en vuur, zijn de vier oerprincipes waaruit alles is opgebouwd. Het zijn de bestanddelen van de ons omringende werkelijkheid, van de natuur, waar wij ook deel van uitmaken. Aarde, water, lucht en vuur, of anders ook wel materie, gevoel, ratio en daadkracht.
Ook de mens is samengesteld uit deze principes, op verschillende vlakken, zowel lichamelijk als geestelijk, emotioneel en spiritueel. De elementen worden ook ingedeeld in mannelijke en vrouwelijke elementen, ofwel “actieve” en “passieve” elementen, gevende en ontvangende. De mannelijke zijn vuur en lucht, de vrouwelijke zijn water en aarde. Echter alle mensen hebben de vier elementen in zich. De materiële kanten van de elementen zijn ons het meeste vertrouwd. Ze zijn onontbeerlijk om te kunnen overleven. Het vuur houdt ons warm, meestal in de vorm van de zon. Het water stilt onze dorst, de aarde brengt ons voedsel voort en we kunnen slechts enkele minuten zonder lucht.
De 4 elementen werken ook altijd met elkaar samen. Kijk maar naar de kringloop van water: De zon (vuur) verwarmt een grote hoeveelheid water. Dit vormt een wolk van waterdruppels, die door de wind (Lucht) naar het land wordt geblazen. Boven het land (aarde) koelt het water af en komt het naar beneden. Het land neemt een deel van het water op en de rest stroomt terug naar de zee om opnieuw verwarmt te worden door de zon.
Het element aarde kun je letterlijk interpreteren als de bruine aarde onder je voeten, die waarin alles groeit, waar alles uit voortkomt en naar terugkeert. Maar je kunt het ook ruimer opvatten. Dan staat de aarde voor de materiële wereld waarin we leven. De aarde als planeet, ons lichaam, de natuur, … dat alles is ook het element aarde. De andere drie zijn dan: de geest (lucht), liefde (water), energie (vuur).
 
Aarde is het stabiele element, staat voor structuur, stevigheid, kracht.
Aarde is stevig en stabiel, het is redelijk onveranderlijk. Moet er iets veranderen dan heb je daar of veel geduld voor nodig of gaat het met een aardverschuiving. Het karakter van aarde kan dus stabiel tot onwrikbaar vast genoemd worden. Aarde is de vaste materie, met name de botten, in ons. Maar aarde is ook het doen, je handelen en je ritme en structuur. Aarde is alles dat vast is. Elke vorm van regelmaat, duidelijkheid en discipline hoort erbij.
 
Water is vloeibaar, stroomt, is veranderlijk, en staat daarmee symbool voor de menselijke gevoelens. Een mens zonder gevoelens verdort. Water geeft leven, water moet vloeien, stromen. Water doet ons ook denken aan de zee. Water staat voor gevoeligheid, intuïtie, verbeeldingskracht, creativiteit. Het stroomt altijd naar het laagste punt, via de weg van de minste weerstand. Het heeft ook een vaste materie nodig om richting te kunnen hebben. Anders wordt het een plas, die wegzakt in het zand. Een rivier kan alleen stromen, als er een vaste materie is die het op de plaats houd. Water komt overeen met je gevoel.
 
Lucht is overal om ons heen, en toch zien we het niet. Het is beweeglijk en ongrijpbaar als onze geest. Lucht is wat we inademen. Lucht staat symbool voor onze ratio, ons denken. Ook taal en communicatie worden met lucht geassocieerd. Lucht voelen we enkel wanneer het beweegt, in de vorm van wind. Net zo is het met onze geest, ons denken; we merken het enkel op wanneer we een gedachte hebben. Lucht is het vermogen dingen “luchtig” op te nemen en te lachen om jezelf. Het is je denken. Het karakter van lucht is vaag, wappert langs, blijft aan de oppervlakte en gaat verder.
 
Vuur in de vorm van de zon. De zon geeft ons licht en leven, doet alles groeien, geeft ons kracht. Vuur geeft ons warmte, licht en gezelligheid. De kracht van de zon doet het graan rijpen. Vuur is de actieve kracht die door elk levend wezen stroomt. De stofwisseling in ons lichaam draait ook op het ‘verbranden’ van voedingsstoffen. Vuur is het element van de transformatie: vuur is iets wat energie creëert door materie in andere materie te veranderen. Vuur staat dan ook voor passie, levenskracht, actie en daadkracht. Vuur heeft een veranderend karakter. Overal waar vuur is – groot of klein – is er een verandering in de manier waarop energie is vastgelegd. Vuur laat zich niet aan banden leggen. Vuur bepaald zelf wat het doet en is lastig te bestrijden.
Vuur in mensen heet “enthousiasme” of “passie”. Het is dat lastig te bestrijden “bloed dat kruipt waar het niet gaan kan”. Je ziet het en benoemt het vaak als iemand die er voor gaat. Het is ook de drijfveer die er voor zorgt dat we andere dingen gaan doen, of op een andere manier ons leven inrichten. Zodra je ergens enthousiast over bent, zoek je er meer over uit en kom je nieuwe dingen te weten. Dat verandert ons. Dit zegt niets over de manier waarop wij met ons vuur omgaan: we kunnen onszelf volledig opbranden of het vuur zodanig beheersen, dat er nooit meer dan een waakvlammetje te zien is of dat het zelf uit gaat (Burn-out). De manier waarop wij met ons Vuur omgaan, wordt bepaald door de mate waarin de andere elementen in ons aanwezig zijn.
 
De elementen horen met elkaar in balans te zijn dan pas voel je je “in je element”.
Teveel water is niet goed, teveel vuur kan desastreus zijn, teveel lucht is ook niet geweldig en teveel aarde geeft ook problemen. Kijk maar weer naar de natuur en denk aan overstromingen, branden, stormen, aardbevingen.
Maar ook als karakterelement horen de elementen in balans te zijn.
Stel je hebt veel water in je: Het water kan er dan heel gemakkelijk voor zorgen dat je alle passie en enthousiasme laat uitgaan. Zoals water vuur blust. Maar water zorgt ook voor stroming: dus kan het ook zijn dat het waterelement in jou er voor zorgt dat je zonder enige vorm van structuur in je passie duikt en allerlei zaken erbij haalt. Dat je vormeloos maar wat doet. Want water heeft geen vaste vorm, maar stroomt naar het laagste punt.
 
De vijf elementen
Als we naar de natuur kijken zien we een cyclisch proces.
In de lente ontkiemen zaden. Zij groeien in de zomer verder uit. In de nazomer kan geoogst worden. De herfst is een periode van verval: bladeren vallen van de bomen en beginnen te verteren en zullen het voedsel vormen voor de planten in het nieuwe jaar. De winter is de periode waarin alles tot rust komt. Daarna is er weer een sterke kracht aanwezig om in de lente de cyclus van groei en bloei te starten. Niet alleen de planten, maar alles in het universum is onderworpen aan een cyclisch proces van elkaar opeenvolgende fasen. Ook wij als mensen zijn onderworpen aan het jaarritme (van de seizoenen). Kijken we naar een totaal mensenleven, dan zien we dat er eveneens sprake is van een proces met dezelfde kenmerken: geboorte (lente), enz. We zien het proces van opeenvolgende fasen en volgens vaste patronen terugkeren: in jaarritmes, levensritmes en ritmen van eeuwen en van fracties van een seconde. Zien we de ritmen van de opeenvolgende fasen, dan kunnen we deze gebruiken om het leven, de wereld, ziekte en gezondheid te interpreteren. Zowel de Griekse oudheid, als de Chinezen kennen een model van 5 elementen.
De Chinezen kennen de elementen Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water: vijf opeenvolgende fasen, waarin we Hout kunnen koppelen aan de lente (het moment van ontspruiten van de takken), tot en met Water (de winter).
Binnen de Chinese geneeswijze worden de 5 elementen gebruikt om ziekte en gezondheid te verklaren. De behandeling van ziekte is gebaseerd op het harmoniseren van de processen binnen de 5 opeenvolgende fasen. Meridianen volgen eveneens opeenvolgende processen. Elk element heeft bijbehorende organen. Is er een verstoring van een meridiaan-energie, dan kan die veroorzaakt worden, doordat er in een voorliggend systeem iets fout gegaan is. Een tekort aan energie kan veroorzaakt worden doordat de meridiaan niet goed gevoed wordt door de voorliggende fase. Ook het omgekeerde kan het geval zijn: een overdaad aan energie in de ene fase veroorzaak ook voltes in de volgende. De energieën volgen elkaar op: Hout voedt Vuur, Vuur voedt aarde, enz.. Elk element oefent invloed uit op een verder gelegen ander element. Binnen meridianen stroomt de energie volgens vaste patronen. Ook dit proces gebeurt volgens de analogie van de 5 elementen. Op elke meridiaan kennen we dan ook Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water-punten. De vijf elementen hangen niet alleen samen met seizoenen, meridianen, maar ook met kleuren, geuren, geluiden, emoties, leeftijden, enz..


De 4 elementen (uit: tijdschrift de vrije school)

De vier elementen aarde, water, lucht en vuur zijn de dragers van ons bestaan als mens.

Als mens hebben we het licht nodig om ons een mens te voelen.
Zonder innerlijk en uiterlijk licht kunnen we niet leven. Het licht kunnen we ook vuur noemen. We hebben allemaal warmte en liefde nodig. Ons innerlijk vuur moeten we ook leren beheersen en op tijd weer doen oplaaien.
Er moet balans zijn.

De lucht verbindt on mensen op deze aarde, we ademen allen dezelfde lucht in.
De lucht behoort niet een land toe maar verbindt alle landen en mensen op aarde aan en met elkaar. Lucht zien we niet, we beleven haar als de wind die waait. Lucht is van levensbelang. De eerste adem teug en de laatste uitademing zijn nauw met elkaar verbonden, ze brengen en nemen het leven.

Het grootste deel van de aarde is bedekt met water, een dunne sluier van waterdamp ligt om de aarde heen. Water beweegt, spuit tegen de zwaartekracht de lucht in, stroomt, verdampt, bevriest.
Als mens bestaan we voor 80% uit water.

De aarde voedt en draagt ons, alleen op aarde kunnen wij als mens ons leven leiden.

De elementen worden door meerdere zintuigen waargenomen, we kunnen ze allemaal zien, maar ook ruiken en vooral voelen.